Door:       Hans Ringers

Datum:     woensdag 18 oktober 2023.

Aanvang:  20.00 uur

Locatie:     Yuverta, Lange Voort 70, 2341 KD Oegstgeest.

Capabilty Brown is als grondlegger van de zogenaamde landschapsstijl de belangrijkste Britse tuinontwerper uit de geschiedenis. In 1715 werd hij geboren als vijfde kind in het gezin Brown, maar waarschijnlijk een onwettige zoon van Sir Wiliam Loraine van Kirkharle Hall. Bij hem kwam hij in dienst als tuinman toen hij 16 was. Tien jaar later vertrok hij met goede getuigschriften zuidwaarts.

Hij werd hoofdtuinman bij Lord Cobham op Stowe. hij werkte daar samen met William Kent, de grondlegger van de Engelse landschapstuin. Kent bedacht en Brown zorgde voor de uitvoering en wilde het Engelse landschap nog mooier maken dan het was. Brown werd de favoriete tuinontwerper van de Britse aristocratie. Men was uitgekeken op de formele Franse tuinen, die beschouwd werden als een product van het Franse absolutisme.  Een “natuurlijke”tuin die niet gedomineerd werd door de mens, geïnspireerd door de arcadische landschappen van kunstenaars als Claude Lorrain en Nicolas Poussin, die ze op hun Grand Tour door Europa hadden leren kennen, was wat men wilde.

Brown kreeg het toevoegsel “Capability” omdat hij altijd een mogelijkheid zag om welke tuin ook, om te toveren tot een landschapsstuin. Veel formele tuinen gingen op de schop: rechte paden, geschoren hagen, vijvers, moestuinen, werden vervangen door kronkelende paden, rivieren afgedamd om er een meer van te maken, zelfs dorpen werden verplaatst, omdat ze het uitzicht bedierven. Gazons kwamen tot aan de vensters van het huis en het vee en het parkwild werd op afstand gehouden door Brown’s uitvinding: de ha-ha.

De lezing gaat natuurlijk over Lancelot Capabilty Brown, maar ook over de ontwikkeling van de landschapstuin. We maken kennis met zijn leermeester William Kent en de beroemde tuin Rousham,

en tuinen mede gevormd door Brown zelf, Stowe, Chatsworth, Blenheim, Hampton Court en vele andere. Ook de beroemde landschapstuin Stourhead, van Henry Hoare, krijgt zeker de aandacht.

Aan meer dan 240 tuinen heeft Brown gewerkt. Hij had veel aanhangers, maar ook veel tegenstanders. aan het eind van de achttiende eeuw vond men zijn tuinen zelfs saai, kaal en onnatuurlijk. Richard Owen Cambridge, een Engelse dichter zei zelfs dat hij hoopte vóór Brown te sterven zodat hij de hemel nog zou zien, voordat Capability Brown ermee aan de slag was geweest.

De landschapstuin is misschien wel net zo kunstmatig als de baroktuin? De kunst van de geometrie was vervangen door de kunst van Lorrain. Of zoals Alexander Pope het zei: “All gardening is landscape painting”.

Hans Ringers